Η λέξη καρκίνος σημαίνει κάβουρας. Το όνομα της πάθησης οφείλεται στο Ιπποκράτη (460 – 377 π.Χ.). Ήταν ο πρώτος που προσπάθησε να περιγράψει τη νόσο. Στο έργο του περί Επιδημιών αναφέρει: «Γυναικί έν Αβδήροισι καρκίνωμα εγένετο περί το στήθος, και διά της θηλής έρρεεν ιχώρ ύφαιμος … πιληφθείσης δέ της ρύσιος, έθανεν». Ονόμασε την νόσο καρκίνο παρομοιάζοντας την μορφολογικά με την εικόνα του κάβουρα (καβουριού).
Καρκίνο ονομάζουμε μία ομάδα ασθενειών -περισσοτέρων από 100- που προκαλούνται όταν φυσιολογικά κύτταρα του οργανισμού αρχίζουν να αναπτύσσονται μη φυσιολογικά, να διαιρούνται και να πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα, με πιθανότητα διάδοσης σε άλλα μέρη του σώματος. Ο καρκίνος μπορεί να ξεκινήσει από σχεδόν οποιοδήποτε σημείο του σώματος. Όταν τα μη φυσιολογικά κύτταρα σχηματίσουν μία μάζα, τότε μιλάμε για κακοήθη όγκο.
Όταν τα καρκινικά κύτταρα επεκταθούν, βλάπτοντας γειτονικούς ιστούς και όργανα ο καρκίνος ονομάζεται Διηθητικός.
Υπάρχουν μορφές καρκίνου που δεν σχηματίζουν στερεούς όγκους, όπως για παράδειγμα η λευχαιμία, το μυέλωμα και οι περισσότεροι τύποι λεμφώματος. Οι όγκοι των οστών, των πνευμόνων και του εγκεφάλου, καθώς και οι περισσότερες μορφές καρκίνου είναι συμπαγείς και ευδιάκριτοι. Στις λευχαιμίες, τα λεμφώματα και το πολλαπλούν μυέλωμα τα κύτταρα βρίσκονται διάχυτα μέσα στην κυκλοφορία του αίματος ή το λεμφικό σύστημα.
Δεν είναι σπάνιο να παρουσιαστούν περισσότερες από μία εστίες καρκίνου, ίδιας ή και διαφορετικής ιστολογικής μορφής, στον ίδιο άνθρωπο και το ίδιο όργανο.
Κάθε τύπος καρκίνου έχει τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που πλέον είναι γνωστό ότι μπορεί να διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο. Μία θεραπευτική αγωγή που είναι αποτελεσματική για έναν ασθενή μπορεί να μην έχει το ίδιο αποτέλεσμα σε κάποιον άλλον. Η γνώση αυτή έχει οδηγήσει τα τελευταία χρόνια στην εξατομικευμένη θεραπεία, στην αντιμετώπιση δηλαδή κάθε καρκίνου και κάθε ασθενούς με διαφορετικό τρόπο.
Ο καρκίνος είναι γνωστός και ως κακοήθης όγκος ή κακόηθες νεόπλασμα και τα κύτταρα των όγκων ως νεοπλασματικά κύτταρα.
Δεν είναι όλοι οι όγκοι καρκινικοί. Η λέξη «όγκος» χρησιμοποιείτε για να περιγράψει και τους καλοήθεις (μη καρκινικούς) και τους κακοήθεις (καρκινικούς) όγκους.
Ο καλοήθης όγκος είναι συγκεντρώσεις κυττάρων τα οποία αν και μοιάζουν αρκετά με τον ιστό από τον οποίο προέρχονται, έχουν αρχίσει να πολλαπλασιάζονται γρηγορότερα από το φυσιολογικό.
Τα κύτταρα των όγκων αυτών δεν εισβάλλουν σε άλλους ιστούς, δεν κάνουν μεταστάσεις και στην πλειοψηφία τους δεν αποτελούν κίνδυνο για τη ζωή.
Οι καλοήθεις όγκοι μπορεί να προσβάλλουν σχεδόν όλους τους ιστούς και συχνά δημιουργούν γύρω τους ένα ισχυρό, ινώδες περίβλημα και αναπτύσσονται με αργό ρυθμό εντός αυτού.
Τις περισσότερες φορές μπορούν να αφαιρεθούν πλήρως από τον οργανισμό και δεν επανεμφανίζονται μετά την αφαίρεση τους.
Αν οι καλοήθεις όγκοι μεγαλώσουν πολύ και αναπτυχθούν δίπλα σε ζωτικά όργανα είναι πιθανό να προκαλέσουν προβλήματα από την πίεση που ασκούν.
Υπάρχει το ενδεχόμενο να συμβεί μια αλλαγή στα κύτταρα ενός καλοήθους όγκου που να τον κάνει καρκινικό. Πολλοί όγκοι του εγκεφάλου είναι καλοήθεις, επειδή όμως ο εγκέφαλος περιβάλλεται από άκαμπτη οστέινη θήκη ένας καλοήθης όγκος στον εγκέφαλο μπορεί να προκαλέσει βλάβη, πιέζοντας τις εσωτερικές του δομές. Όταν πρόκειται για τον εγκέφαλο και τους μήνιγγες του εγκεφάλου οι καλοήθεις όγκοι είναι επικίνδυνοι. Επίσης, σε κάποιους όγκους, όπως των ωοθηκών η ιστολογία τους είναι ενδιάμεση, μεταξύ καλοήθων και κακοήθων (borderline tumors).
Οι κακοήθεις όγκοι προκαλούνται όταν τα καρκινικά κύτταρα αρχίσουν να διαιρούνται και να πολλαπλασιάζονται με ταχύτατους ρυθμούς, χωρίς να υπακούουν στους μηχανισμούς ρύθμισης του οργανισμού.
Τα καρκινικά κύτταρα εξαπλώνονται και κατά μήκος των επιφανειών των ιστών και στα αιμοφόρα και λεμφοφόρα αγγεία, για να εισβάλουν σε όργανα σε άλλα μέρη του σώματος.
Παίρνουν τη θέση των φυσιολογικών κυττάρων και τα εκτοπίζουν, καταστρέφοντας τη φυσιολογική δομή των ιστών και των οργάνων που προσβάλλουν.
Σε αντίθεση με τα φυσιολογικά κύτταρα που πεθαίνουν, τα καρκινικά κύτταρα δεν γερνούν, αλλά καταστρέφονται αφού πρώτα έχουν καταστρέψει και το όργανο στο οποίο έχουν εισβάλει.
Ανάλογα με την ιστογενετική προέλευση, δηλαδή από την προέλευση του καρκινικού κυττάρου υπάρχουν διάφορα είδη καρκίνου:
Κακόηθες νεόπλασμα επιθηλιακής προέλευσης. Έχει την ιδιότητα να εισβάλει σε παρακείμενους ιστούς και όργανα, και κατά κανόνα μέσω λεμφαγγείων ή μέσω αιμοφόρων αγγείων να κάνει μεταστάσεις στους επιχώριους (γειτονικούς) λεμφαδένες και σε απομακρυσμένες θέσεις.
Προέρχεται από μεσεγχυματικούς ιστούς, προέρχεται δηλαδή από τα κύτταρα διαφόρων μαλακών ιστών του οργανισμού (μύες, τένοντες, λίπος, αιμοφόρα αγγεία, νεύρα και σύνδεσμοι).
Ανήκουν σε μια ευρύτερη κατηγορία νεοπλασμάτων που ονομάζονται «όγκοι του αιμοποιητικού και λεμφικού ιστού». Οι λευχαιμίες προέρχονται κατά κανόνα από το μυελό των οστών, τα λεμφώματα από τους λεμφαδένες και το πολλαπλό μυέλωμα από τα πλασματοκύτταρα του μυελού των οστών.
Ανώμαλη ανάπτυξη των κυττάρων του δέρματος. Τα περισσότερα μελανώματα αναπτύσσονται από μελανοκύτταρα της επιδερμίδας, μπορεί όμως να αναπτυχθούν και από κύτταρα του κεντρικού νευρικού συστήματος, γεννητικά κύτταρα, ή νευροενδοκρινή κύτταρα.
Ο δεύτερος και ο τρίτος πιο συχνά εμφανιζόμενος καρκίνος στους άνδρες και τις γυναίκες, αντίστοιχα, στις ανεπτυγμένες χώρες. Αποτελεί τη πιο συχνή αιτία θανάτων που σχετίζονται με καρκίνο και στα δύο φύλα παγκοσμίως.
(Δείτε περισσότερα εδώ)
Ο πιο συχνός καρκίνος στους άντρες παγκοσμίως και η δεύτερη σε συχνότητα αιτία θανάτου από καρκίνο, μετά τον καρκίνο του πνεύμονα, στους άντρες.
(Δείτε περισσότερα εδώ)
Ο πιο συχνός καρκίνος στις γυναίκες. Η πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο στις Ευρωπαίες.
(Δείτε περισσότερα εδώ)
Ο συχνότερος καρκίνος στην Ευρώπη και ο τρίτος σε συχνότητα παγκοσμίως.
(Δείτε περισσότερα εδώ)
Ο πλέον συχνός καρκίνος των οργάνων του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος.
(Δείτε περισσότερα εδώ)
Ο τρίτος πιο συχνός καρκίνος στις γυναίκες.
(Δείτε περισσότερα εδώ)
Ο πέμπτος πιο διαδεδομένος καρκίνος στην Ευρώπη. Είναι περίπου δύο φορές πιο συχνός στους άντρες από ότι στις γυναίκες.
(Δείτε περισσότερα εδώ)
Ο έκτος συχνότερος παγκοσμίως.
(Δείτε περισσότερα εδώ)
Η δεύτερη σε συχνότητα κακοήθεια του ουροποιητικού συστήματος, με τους άνδρες να αναπτύσσουν κατά τέσσερις φορές πιο συχνά τη νόσο.
(Δείτε περισσότερα εδώ)
Είναι ο συχνός τύπος καρκίνου στα παιδιά, με τα τρία τέταρτα των περιπτώσεων λευχαιμίας στα παιδιά να είναι ο οξύς λεμφοβλαστικός τύπος. Ωστόσο, περίπου το 90% όλων των λευχαιμιών διαγιγνώσκεται σε ενήλικες.
(Δείτε περισσότερα εδώ)
Ο έβδομος πιο συχνός καρκίνος και η έβδομη αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες σε όλο τον κόσμο.
(Δείτε περισσότερα εδώ)
Στην Ευρώπη, περίπου 1 στους 100 ανθρώπους θα αναπτύξει μελάνωμα κάποια στιγμή στη ζωή του.
(Δείτε περισσότερα εδώ)
Ο έβδομος σε συχνότητα καρκίνος στην Ευρώπη.
(Δείτε περισσότερα εδώ)
Στην Ευρώπη, περίπου 5 με 10 στους 1.000 άντρες και 1 στις 1.000 γυναίκες θα αναπτύξουν καρκίνο του οισοφάγου κάποια στιγμή της ζωής τους.
(Δείτε περισσότερα εδώ)
Μετάσταση είναι όταν ο κακοήθης όγκος εισβάλλει στους κοντινούς ιστούς, αρχίσει να τους καταστρέφει και να εξαπλώνεται σε άλλα μέρη του σώματος.
Όταν τα καρκινικά κύτταρα μέσω της κυκλοφορίας του αίματος ή του λεμφικού συστήματος μετακινηθούν από την πρωτοπαθή εστία (το πρώτο όργανο όπου εμφανίστηκε ο καρκίνος), εμφανίζονται μεταστάσεις σε ένα ή περισσότερα σημεία του οργανισμού.
Τα καρκινικά μεταστατικά κύτταρα, διατηρούν τα χαρακτηριστικά τους, μορφολογικά και ιστολογικά. Ένας καρκίνος του πνεύμονα θα δώσει οστική μετάσταση, η οποία αναπτυσσόμενη δεν θα αποτελείται από πνευμονικά κύτταρα.
Σε έναν καρκίνο οι γιατροί πρέπει να εξακριβώσουν τον τύπο του καρκίνου και κατά πόσο έχει εξαπλωθεί.
Η διαδικασία αυτή ονομάζεται σταδιοποίηση. Η σταδιοποίηση είναι διαφορετική για κάθε τύπο καρκίνου.
Ανάλογα με την κυτταρική εμφάνιση του δείγματος ο όγκος αριθμείται από Ι μέχρι IV (1-4).
Ο πιο μικρός βαθμός φανερώνει λιγότερες κυτταρικές ανωμαλίες.
Η πιο συνηθισμένη μέθοδος κατάταξης των κατηγοριών κακοήθων όγκων είναι το σύστημα ΤΝΜ.
Τ: tumor-όγκος
Ν: nodes-λεμφαδένες
Μ: μεταστάσεις.
Το σύστημα δηλαδή εξετάζει:
Όπως και με τους βαθμούς κακοήθειας, ένας μικρότερος αριθμός ΤΝΜ δείχνει ότι ο καρκίνος βρίσκεται ακόμα σε αρχικά στάδια, ενώ ένας μεγαλύτερος αριθμός δείχνει ότι είναι ένας πιο προχωρημένος καρκίνος.
Βασίζεται στην αναλυτική σωματική εξέταση, λήψη ιστορικού και τις απεικονιστικές / διαγνωστικές εξετάσεις (αξονική ή μαγνητική τομογραφία, σπινθηρογράφημα οστών, ακτινογραφίες και εξετάσεις αίματος και άλλες εργαστηριακές εξετάσεις).
Συνδυάζει την κλινική σταδιοποίηση με τα αποτελέσματα της ιστολογικής εξέτασης του καρκίνου που έχει αφαιρεθεί.
Εάν ένας καρκίνος υποτροπιάσει.
Οι τρεις βασικές μέθοδοι αντικαρκινικής θεραπείας θεωρούνται η χειρουργική, η ακτινοθεραπεία και η χημειοθεραπεία. Υπάρχουν και θεραπείες που χρησιμοποιούνται για συγκεκριμένους καρκίνους όπως η υπερθερμία, η κρυοπηξία, o εμβολισμός και η καταστροφή με υπερήχους. Με τις νέες εξελίξεις στην έρευνα του καρκίνου έχουν προστεθεί νέα όπλα αντιμετώπισης όπως η ανοσοθεραπεία ή βιολογική θεραπεία, η ορμονοθεραπεία, και οι αναστολείς αγγειογένεσης.
Είναι μια εξέταση υγρής κυτταρολογίας που έχει στόχο την πρόληψη του καρκίνου τραχήλου της μήτρας. Διερευνά την ύπαρξη παθολογικών κυττάρων στον τράχηλο της μήτρας που θα μπορούσαν να αποτελέσουν πρώιμα σημάδια καρκίνου.
Είναι μία εξέταση που ελέγχει για υψηλού κινδύνου τύπους του ιού HPV, που ευθύνονται για τον καρκίνο τραχήλου της μήτρας. Η λοίμωξη από τον ιό HPV είναι πολύ συχνή ανάμεσα στον πληθυσμό και η απλή ανίχνευση του ιού HPV δεν επαρκεί. Το HPV test παρέχει μία πρώιμη και έγκυρη εικόνα του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου τραχήλου της μήτρας.
Οι καρκινικοί δείκτες (βιοδείκτες) είναι ουσίες που βρίσκονται σε υψηλότερο από τα φυσιολογικά επίπεδα στο αίμα, τα ούρα ή τον ιστό του σώματος κάποιων ατόμων με καρκίνο. Αν και τα καρκινικά κύτταρα παράγουν συχνά καρκινικούς δείκτες, υγιή κύτταρα στο σώμα μπορεί επίσης να τους παράγουν. Τα υψηλά επίπεδα καρκινικών δεικτών μπορεί να είναι σημάδι καρκίνου. Μαζί με άλλες εξετάσεις, οι καρκινικοί δείκτες μπορούν να βοηθήσουν τους γιατρούς να διαγνώσουν τον καρκίνο και να σχεδιάσουν τη θεραπεία.
Είναι μία διαγνωστική εξέταση που γίνεται στο εργαστήριο της Πυρηνικής Ιατρικής. Χρησιμοποιείται για να ανιχνευθούν πιθανές βλάβες των ιστών και για τον εντοπισμό όγκων και πιθανή μετάσταση του καρκίνου σε άλλα όργανα του σώματος.
Μία ραδιενεργή ουσία χορηγείται ενδοφλέβια. Η ουσία διαφέρει ανάλογα με το όργανο για το οποίο γίνεται η εξέταση. Μόλις εισαχθεί στο σώμα, το ραδιοϊσότοπο κατευθύνεται στο προβληματικό όργανο εκπέμποντας ακτίνες γάμμα. Μία ειδική κάμερα λαμβάνει σήματα από την παρουσία του ραδιοϊσότοπου. Μέσω ενός υπολογιστή γίνεται η κατάλληλη επεξεργασία για να βγει το αποτέλεσμα της εξέτασης. Με το σπινθηρογράφημα μπορεί συχνά να ετοπίσει ένα πρόβλημα ημέρες έως μήνες νωρίτερα από μια κανονική εξέταση με ακτίνες Χ.
Είναι μια ακτινολογική μέθοδος απεικόνισης των εσωτερικών οργάνων και ιστών, που χρησιμοποιεί ένα ισχυρό μαγνητικό πεδίο κυμάτων και ραδιοσυχνοτήτων. Οι εικόνες που δημιουργούνται σε όργανα, όπως ο εγκέφαλος, η καρδία, η σπονδυλική στήλη, τα άκρα, τα αιμοφόρα αγγεία προσφέρουν στους γιατρούς σημαντικές απεικονιστικές λεπτομέρειες. Σε πολλές περιπτώσεις, η μαγνητική τομογραφία δίνει διαφορετικές πληροφορίες στον γιατρό από αυτές που μπορεί να δει με σάρωση ακτίνων Χ, υπερηχογράφημα ή αξονική τομογραφία (CT).
Βιοψία ιστού είναι μια εξέταση κατά την οποία ο γιατρός αποσπά ένα μικρό δείγμα ιστού. Στην συνέχεια, ο ιστός θα εξεταστεί με την βοήθεια μικροσκοπίου ώστε να ληφθούν τα απαραίτητα αποτελέσματα για τη σωστή διάγνωση.
Η ταχεία βιοψία είναι μια ολιγόλεπτη διαδικασία που γίνεται στο Παθολογοανατομικό Εργαστήριο με ειδικά μηχανήματα. Κατά την διάρκεια μιας επέμβασης, ο χειρουργός θα στείλει ένα ύποπτο – άγνωστο δείγμα ιστού για εξέταση. Ο παθολογοανατόμος καλείται να δώσει απαντήσεις σε ερωτήματα που επηρεάζουν την εξέλιξη της επέμβασης. Τις πληροφορίες θα αξιολογήσει ο χειρουργός για να ολοκληρώσει σωστά την επέμβαση.
Είναι μια προηγμένη τεχνική πυρηνικής απεικόνισης που συνδυάζει τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (ΡΕΤ) και υπολογιστική τομογραφία (CT) σε ένα μηχάνημα. Μια σάρωση PET-CT δίνει πληροφορίες σχετικά με τη δομή και τη λειτουργία των κυττάρων και των ιστών στο σώμα κατά τη διάρκεια μιας μόνο απεικόνισης. Στην ογκολογία χρησιμοποιείται κυρίως για τη διάγνωση, τη σταδιοποίηση και τον έλεγχο υποτροπής της νόσου, ώστε να γίνει σωστή αξιολόγηση της θεραπευτικής αγωγής και να σχεδιαστεί ένα πλάνο ακτινοθεραπείας εάν κριθεί απαραίτητο.
Οι τρεις βασικές μέθοδοι αντικαρκινικής θεραπείας θεωρούνται η χειρουργική, η ακτινοθεραπεία και η χημειοθεραπεία. Υπάρχουν και θεραπείες που χρησιμοποιούνται για συγκεκριμένους καρκίνους όπως η υπερθερμία, η κρυοπηξία, o εμβολισμός και η καταστροφή με υπερήχους. Με τις νέες εξελίξεις στην έρευνα του καρκίνου έχουν προστεθεί νέα όπλα αντιμετώπισης όπως η ανοσοθεραπεία ή βιολογική θεραπεία, η ορμονοθεραπεία, και οι αναστολείς αγγειογένεσης.
Ο κάθε ασθενής είναι διαφορετικός, άρα και ο κάθε καρκίνος είναι διαφορετικός. Τα τελευταία χρόνια στην ογκολογία έχουν γίνει σημαντικά βήματα για την πιο σωστή κατανόηση της βιολογίας του καρκίνου, με αποτέλεσμα να μπορούν να χρησιμοποιηθούν φάρμακα για στοχευμένες θεραπείες, με σημαντικά οφέλη για συγκεκριμένους τύπους καρκίνου και συγκεκριμένες ομάδες ασθενών.
Οι στοχευμένες θεραπείες στοχεύουν τα καρκινικά κύτταρα και όχι τα υγιή, και επίσης στοχεύουν τον υποστηρικτικό ιστό γύρω από το καρκινικό κύτταρο, που είναι απαραίτητος για την επιβίωσή του και την εξέλιξή του καρκίνου. Νέα φάρμακα που επαναπρογραμματίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς για να επιτεθεί το ίδιο στα καρκινικά κύτταρα και να πολεμήσει τον καρκίνο σχεδιάζονται ήδη στα εργαστήρια και χρησιμοποιούνται σε κλινικές δοκιμές.
Η χειρουργική αντιμετώπιση αποσκοπεί:
Ακτινοθεραπεία ή ακτινοβολία καλείται η χρήση ιονίζουσας ακτινοβολίας με στόχο τα καρκινικά κύτταρα και την μείωση του μεγέθους ενός όγκου.
Η ακτινοθεραπεία καταστρέφει τα κύτταρα στο πεδίο ακτινοβόλησης προκαλώντας βλάβη στο γενετικό τους υλικό, ώστε να καταστεί αδύνατη η περαιτέρω ανάπτυξη και κυτταρική διαίρεση των καρκινικών κυττάρων. Η ακτινοθεραπεία µπορεί να εφαρµοσθεί σε νέους όγκους ως µονοθεραπεία, σε συνδυασµό µε τη χηµειοθεραπεία, ή/και σε συνδυασµό µε χειρουργική επέµβαση, προεγχειρητικά και µετεγχειρητικά.
Ανοσοθεραπεία ή βιολογική θεραπεία, ή βιοθεραπεία ονομάζεται η χρήση του ανοσοποιητικού συστήματος ώστε να καταπολεμήσει την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων. Το ανοσοποιητικό σύστημα αποτελείται από κύτταρα (λευκά αιμοσφαίρια) καθώς και όργανα και ιστούς του λεμφικού συστήματος. Είναι η φυσική άμυνα του οργανισμού μας, αφού εντοπίζει και αναγνωρίζει βακτήρια και ιούς στο σώμα μας και αντιδρά παράγοντας αντισώματα (συγκεκριμένες πρωτεΐνες) που επιτίθενται και καταστρέφουν τους εισβολείς. Αυτό συμβαίνει συνήθως και με τα καρκινικά κύτταρα, τα οποία και αντιμετωπίζει ως ξένους εισβολείς. Εξαιτίας όμως κάποιας «αποτυχίας του συστήματος», το ανοσοποιητικό μας σύστημα μπορεί και να μην αναγνωρίσει τα καρκινικά κύτταρα, τα οποία είναι σε θέση να κρυφτούν.
Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι ανοσοθεραπείας που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του καρκίνου. Ορισμένες ανοσοθεραπείες διεγείρουν το σύστημα και επισημαίνουν τα καρκινικά κύτταρα, ώστε να είναι ευκολότερο για το ανοσοποιητικό σύστημα να τα βρει και να τα καταστρέψει. Άλλες, με την χορήγηση παραγόντων όπως είναι οι συνθετικές πρωτεΐνες, ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα ώστε να λειτουργήσει καλύτερα ενάντια στον καρκίνο.
Τύποι ανοσοθεραπείας:
Eκτός των τα εμβόλια για πρόληψη στην ογκολογία υπάρχουν και εμβόλια που χρησιμοποιούνται θεραπευτικά κατά του καρκίνου. Τα εμβόλια αυτά έχουν στόχο να προκαλέσουν την κινητοποίηση και την επίθεση του ανοσοποιητικού (ανοσιακού) συστήματος του ασθενούς κατά των καρκινικών κυττάρων. Στα εμβόλια αυτά χρησιμοποιούνται καρκινικά κύτταρα, μέρη κυττάρων ή καθαρά αντιγόνα. Υπάρχουν εμβόλια που χρησιμοποιούν κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος του ίδιου του ασθενούς.
‘Eνας από τους τρόπους που το ανοσοποιητικό μας σύστημα επιτίθεται στους εισβολείς είναι η δημιουργία αντισωμάτων (ειδικών πρωτεϊνών, που εξουδετερώνουν άλλες πρωτεϊνες – εισβολείς, τα αντιγόνα).
‘Oταν το ανοσοποιητικό σύστημα εντοπίσει έναν εισβολέα (ξένο κύτταρο) επιτίθεται, χρησιμοποιώντας σημεία ελέγχου, δηλαδή μόρια ανοσοκυττάρων τα οποία για να διαφυλάξουν τα υγιή κύτταρα πρέπει να δραστηριοποιηθούν, ή άλλοτε να αδρανοποιηθούν. Τα καρκινικά κύτταρα όμως μπορούν να αποφύγουν την επίθεση του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Νέα φάρμακα που στοχεύουν τα σημεία ελέγχου, βοηθούν τα λεμφοκύτταρα να επιτεθούν και να καταστρέψουν τα καρκινικά κύτταρα.
Οι πρόσφατες εξελίξεις στη μοριακή βιολογία έχουν πλέον συμβάλει στην κατανόηση της δομής και της λειτουργίας του ανοσοποιητικού μας συστήματος και οι ερευνητές αναζητούν και νέους τρόπους, γα να βελτιώσουν την αντίδραση της φυσικής άμυνας του οργανισμού.
Οι ορμόνες είναι χημικές ουσίες που παράγονται από τους ενδοκρινείς αδένες, εισέρχονται στην κυκλοφορία μέσω του αίματος και έτσι φτάνουν στα όργανα και τους ιστούς για να επιτελέσουν το πολύ σημαντικό τους έργο. Οι ορμόνες συμμετέχουν στη διαδικασία μεταβίβασης «σήματος» από το ένα κύτταρο στο άλλο. Κάποιοι καρκίνοι «τροφοδοτούνται ή τρέφονται» από ορμόνες και η ανάπτυξη τους εξαρτάται από αυτές τις ορμόνες. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η παρεμπόδιση της δράσης αυτών των ορμονών μπορεί να σταματήσει την ανάπτυξη του καρκίνου. Η ορμονοθεραπεία χρησιμοποιείται για τους λεγόμενους «ορμονοευαίσθητους/ορμονοεξαρτώμενους» όγκους όπως είναι του μαστού, του προστάτη και του ενδομητρίου. Καθώς όμως η ιατρική έρευνα προχωρά, είναι πιθανή η χρήση ορμονοθεραπείας και σε άλλους καρκίνους.
Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με διαφορετικούς τρόπους:
Στην επιφάνεια των κυττάρων υπάρχουν υποδοχείς όπου ορισμένες ορμόνες δεσμεύονται και στη συνέχεια προκαλούν δραστηριότητα μέσα στα κύτταρα. Με την παρεμπόδιση του υποδοχέα, η ορμόνη δεν μπορεί να συνδεθεί με τον υποδοχέα της και δεν μπορεί να προσκολληθεί και να ενεργοποιήσει το κύτταρο.
1. Με φαρμακευτική αγωγή.
2. Με χειρουργική επέμβαση (αφαίρεση του οργάνου που την παράγει).
Αυτό καθιστά αδύνατη την σωστή προσκόλληση της ορμόνης στον υποδοχέα κυττάρων και την ενεργοποίησή της, κάνοντας ουσιαστικά την ορμόνη να μην μπορεί να λειτουργήσει.
Οι ορμονοθεραπείας ταξινομούνται ανάλογα με τη δράση ή τον τύπο της ορμόνης που επηρεάζουν. Κάποιες ορμόνες είναι τα οιστρογόνα, η τεστοστερόνη, η ινσουλίνη, οι θυρεοειδικές ορμόνες, η κορτιζόλη και η επινεφρίνη. Η ορμονοθεραπεία θεωρείται «συστηματική» θεραπεία, που σημαίνει ότι ταξιδεύει σε ολόκληρο το σώμα, σε αντίθεση με τη χειρουργική επέμβαση ή την ακτινοθεραπεία, που είναι «τοπικές» θεραπείες.
Η χημειοθεραπεία είναι μια κατηγορία θεραπείας του καρκίνου στην οποία χρησιμοποιούνται ένα ή περισσότερα αντικαρκινικά φάρμακα, ως μέρος μιας τυποποιημένης θεραπείας. Η χημειοθεραπεία μπορεί να χορηγηθεί ως κανονική θεραπεία και σχεδόν πάντα περιλαμβάνει συνδυασμούς φαρμάκων, ή μπορεί να στοχεύει στην παράταση της ζωής ή τη μείωση των συμπτωμάτων (παρηγορητική χημειοθεραπεία). Στη χημειοθεραπεία τα φάρμακα χορηγούνται για να επιτεθούν και να σκοτώσουν τα καρκινικά κύτταρα.
H χημειοθεραπεία χορηγείται:
Υπάρχουν περισσότερα από 80 είδη φαρμάκων χημειοθεραπείας. Η κύρια ομάδα φαρμάκων (κλασσική χημειοθεραπεία) είναι η κυτταροτοξική χημειοθεραπεία. Στη κλασική χημειοθεραπεία μπορεί να χορηγηθεί ένα μόνο αντικαρκινικό φάρμακο, συχνά όμως επιλέγεται η χορήγηση δύο ή και περισσοτέρων φαρμάκων, σε ένα συνδυαστικό σχήμα χημειοθεραπείας που στόχο έχει να σκοτώσει τα καρκινικά κύτταρα.
Τα τελευταία χρόνια, στο οπλοστάσιο κατά του καρκίνου έχουν προστεθεί μια σειρά από νέα αντικαρκινικά φάρμακα, τα οποία συχνά αποκαλούνται στοχευμένες θεραπείες. Οι στοχευμένες θεραπείες κατευθύνονται κατά συγκεκριμένων τμημάτων των καρκινικών κυττάρων, επηρεάζουν σε μικρότερο βαθμό τα φυσιολογικά κύτταρα και έχουν λιγότερες παρενέργειες από την κυτταροτοξική χημειοθεραπεία.
Η χημειοθεραπεία συνήθως δίνεται ως μια σειρά από συνεδρίες. Κάθε συνεδρία ακολουθείται από μια περίοδο ανάπαυσης. Η συνεδρία και η περίοδος ανάπαυσης αποτελούν έναν κύκλο θεραπείας. Η χημειοθεραπεία χορηγείται συνήθως ενδοφλεβίως (μπαίνει κάποιος ορός και από εκεί δίνεται το φάρμακο ή ο συνδυασμός των φαρμάκων). Η διάρκεια της χημειοθεραπείας εξαρτάται από τα φάρμακα και συνήθως είναι από 2 έως 4 ώρες.
Αρκετοί χημειο-θεραπευτικοί παράγοντες μπορεί να δοθούν και σε χάπια. Ο γιατρός σας μπορεί να σας χορηγήσει χημειοθεραπεία μαζί με άλλες μορφές θεραπείας, όπως η χειρουργική επέμβαση, η ακτινοθεραπεία, η ορμονοθεραπεία, οι βιολογικές θεραπείες, κα.
Το μειονέκτημα των αντικαρκινικών φαρμάκων είναι ότι εκτός από τα καρκινικά κύτταρα, συχνά επηρεάζουν και τα φυσιολογικά κύτταρα του οργανισμού. Ανάλογα με τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται η χημειοθεραπεία μπορεί να έχει διάφορες παρενέργειες στον ασθενή, όπως ναυτία, εμετό, διάρροια, τριχόπτωση, δυσκολία στην κατάποση, ξηροστομία, αιμορραγία, λοίμωξη κα. Συνήθως οι παρενέργειες υποχωρούν με το πέρας της θεραπείας. Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι δε θα εμφανίσουν όλοι οι ασθενείς όλες τις παρενέργειες ενός φαρμάκου, ούτε και με την ίδια συχνότητα.
Εάν και σε πιο βαθμό θα υπάρξει κάποια συγκεκριμένη παρενέργεια εξαρτάται από το είδος της χημειοθεραπείας, τη δόση των φαρμάκων που θα χορηγηθούν και τη γενική κατάσταση της υγείας του ασθενούς.
Στην BioOncology Care ενημερώνουμε τους ασθενείς μας για πιθανές παρενέργειες και τους καθοδηγούμε με πρακτικές συμβουλές για το πώς θα τις αντιμετωπίσουν.
Σε περίπτωση που ο ασθενής υποφέρει υπερβολικά από παρενέργειες ο ογκολόγος ίσως μπορεί να κάνει κάποιες αλλαγές στα φάρμακα της θεραπείας. Μπορεί επίσης να συνταγογραφήσει φάρμακα για την αντιμετώπιση των παρενεργειών και να παραπέμψει τον ασθενή σε διατροφολόγο, φυσιοθεραπευτή, εξειδικευμένο γυμναστή ή άλλον ειδικό που θα τον βοηθήσει με εναλλακτικές θεραπείες.
